زنگ خطر برای افزایش آمار «کودک همسری»

زنگ خطر برای افزایش آمار «کودک همسری»
سازمان ثبت احوال اعلام کرد فقط در 3 ماه نخست امسال ازدواج های کودکان کمتر از 15 سال به 1805 مورد رسیده است

نویسنده: مریم یوشی زاده

صدای زنگ خطر را می شنوید؟ زنگ خطری که از میان کاغذها می آید؛ کاغذهایی پر شده از آمار و ارقام که در اداره سازمان ثبت احوال روی هم چیده شده است؛ آمارهایی که نشان می دهد فقط در سه ماهه نخست امسال 1805 کودک کمتر از 15 سال ازدواج کرده اند، در حالی که این رقم در 12 ماه سال گذشته کمتر از هزار بوده است.

به گزارش جام جم، اسفند سال گذشته یکی از اعضای انجمن حمایت از حقوق کودکان مدعی شد که آمار ازدواج کودکان ایرانی از سال 1385 تا 1389 رشدی 45 درصدی داشته است. انتشار این آمار بلافاصله با واکنش تند سازمان ثبت احوال مواجه شد و این سازمان اعلام کرد که نه تنها آمار ازدواج کودکان در سال گذشته بیشتر نشده، بلکه در آن مدت کاهشی 50 درصدی نیز داشته است.

چالش میان این دو گروه به جایی نرسید و سرانجام مشخص نشد که دقیقا کدام یک درست می گویند، هرچند اگر پژوهشگری می خواست صرفا به آمارهای سالنامه ثبت احوال مراجعه کند، مسلما با کاهش 50 درصدی موافق می شد. مدافعان حقوق کودک نیز به آمارهایشان که ظاهرا از منابع غیررسمی بود، شک نداشتند و بر آنها تاکید می کردند، اما به هر حال مقایسه آمارهای جدید منتشر شده در امسال و سال گذشته نشان می دهد ازدواج زیر 15 ساله ها در حال افزایش است.

هر چند در 12 ماه سال 1388 تعداد این ازدواج ها در کل کشور 1149 بود که در سال 1389 به 1452 رسید و در سال 1390 با کاهشی قابل توجه، 743 مورد اعلام شد، اما تنها در سه ماهه نخست امسال تعداد ازدواج های زیر 15 ساله ها به رقم 2000 نزدیک شد و اگر وضعیت آماری این سه ماه را به کل سال تعمیم بدهیم، احتمالاامسال شمار ازدواج های زیر 15 سال به بیش از 7000 نفر خواهد رسید که چنین رقمی تقریبا در یک دهه گذشته بی سابقه بوده است.

ثبت، آخرین حلقه زنجیر است

شمار کودکان زیر 15 سالی که در سه ماهه نخست امسال ازدواج کرده اند فقط در سایت سازمان ثبت احوال منتشر نشده است بلکه روز گذشته، رسما از سوی علی اکبر محزون، مدیرکل آمار، اطلاعات جمعیتی و مهاجرت سازمان ثبت احوال نیز اعلام شد.

وی به ایسنا گفت، همه این ازدواج ها با مجوز دادگاه به ثبت می رسد و حتی ازدواج کودکان زیر ده سال نیز پس از اخذ تایید دادگاه ممکن است.

به گفته این مسئول، ازدواج های زیر 15 سال بر اساس مراحل قانونی، ابتدا باید در دفاتر ثبت ازدواج و طلاق سازمان ثبت اسناد به ثبت برسد و سپس یک نسخه از اعلامیه ازدواج به سازمان ثبت احوال فرستاده شود.

مدیرکل آمار، اطلاعات جمعیتی و مهاجرت سازمان ثبت احوال توضیح داد: اگر ازدواج زیر ده سالی انجام شود، مسلما فرآیند قانونی خود را طی کرده است و سازمان ثبت احوال تنها به عنوان آخرین حلقه زنجیره ای که باید اعلامیه ازدواج و طلاق را به ثبت برساند، این اقدام را انجام می دهد.

قانونی که اشکال دارد

بهروز مهاجری، قاضی دادگستری برای پاسخ به این پرسش که چگونه قانون به کودکان کمتر از ده سال حق ازدواج می دهد، در حالی که آنها هنوز توانایی تمییز دادن خوب و بد ساده زندگی را از هم ندارند، ترجیح می دهد سیر تحول قوانین مربوط به ازدواج را در کشور تشریح کند.

آن طور که مهاجری توضیح می دهد، بر اساس ماده 1041 قانون مدنی مصوب سال 1313، ازدواج دخترهای کمتر از 15 سال و پسر های کمتر از 18 سال ممنوع بود، مگر در شرایط استثنا که از طرف مدعی العموم پیشنهاد می شد. اما این استثنا برای دختران کمتر از 13 سال و پسران کمتر از 15 سال صدق نمی کرد، یعنی آنها به هیچ وجه نمی توانستند ازدواج کنند.

به گفته او، در سال 1361 قانون تغییر کرد و ازدواج پیش از بلوغ ممنوع شد. سن بلوغ در آن زمان برای دختر 9 سال و برای پسر 15 سال در نظر گرفته شده بود.

مهاجری با اشاره به این که آخرین قانون در این زمینه مربوط به سال 1381 است، می گوید: در این قانون تاکید شده است که ازدواج دخترهای کمتر از 13 سال و پسرهای کمتر از 15سال منوط به علم ولی به شرط رعایت مصلحت با تشخیص دادگاه صالح صحیح است.

معنای قانونی که مهاجری به آن اشاره می کند این است که قانونگذاران دست والدین را باز گذاشته اند تا کودکانی را که هنوز حتی به سن قانونی ازدواج نرسیده اند، به عقد هم در آورند که البته باید پیش از آن اجازه دادگاه را نیز کسب کنند.

این نوع ازدواج ها به گفته او معمولابه دلیل فقر مادی نیست، بلکه در استان هایی رخ می دهد که بشدت به سنت ها و آداب و رسوم قومی معتقدند و به همین دلیل ترجیح می دهند خودشان برای آینده فرزندانشان از بدو تولد تصمیم بگیرند.

از دیدگاه این حقوقدان، قانون سال 1313 از قانون فعلی برای تعیین دقیق سن ازدواج منطقی تر است، چرا که در شرایط کنونی حتی اطفال پنجساله نیز ممکن است بسته به صلاحدید دادگاه و والدینشان متاهل شوند و این در حالی است که کودکان، درک چندانی از زندگی مشترک و مهارت های لازم برای آن ندارند و در بزرگسالی از این که حق انتخاب همسرشان را نداشته اند، احساس نارضایتی خواهند کرد و مهم تر از همه این که ازدواج در سنین پایین به آسیب های جسمی و روحی جبران ناپذیری در کودکان منجر می شود.

 روزنامه جام جم، شماره 3474 به تاریخ 12/5/91، صفحه 17 (جامعه)

برچسب ها : زنگ خطر , افزایش آمار , کودک همسری , سازمان ثبت احوال , ودکان کمتر از 15 , سال ازدواج , سن مناسب ازدواج , کاهش سن ازدواج , رشد طلاق , ازدواج ناموفق , ازدواج موفق , کاهش سن , طلاق عاطفی , ازدواج , کودک آزاری , دادگاه , قاضی , , خوشیاران , حقوقدان