استفاده از دستگاه‌های گیرنده امواج ماهواره‌های تلویزیونی در کشور ما ممنوع است
استفاده از دستگاه‌های گیرنده امواج ماهواره‌های تلویزیونی در کشور ما ممنوع است
پیشگیری از اثرات نامطلوب ماهواره با برخورد قانونی یا فرهنگ سازی؟
دستگاه‌های دریافت امواج ماهواره در سال‌های اخیر یکی از خبرسازترین موضوعات کشور بوده است. گاه در مورد متروک بودن قوانین ممنوعیت ماهواره سخن گفته شده است، گاهی شاهد جمع‌آوری وسایل مورد استفاده برای دریافت امواج ماهواره بوده‌ایم، گاهی نمایندگان مجلس از اصلاح قوانین این حوزه سخن گفته‌اند و گاهی بر اجرای دقیق قوانین موجود تاکید شده است.
برخورد با ماهواره فراز و نشیب‌های زیادی داشته است. اما در حال حاضر آنچه از متن قوانین فهمیده می‌شود، ممنوعیت استفاده از این وسایل است. یکی از مهم‌ترین مسایل فرهنگی کشور خصوصا در شهرهای بزرگ مساله ماهواره است. شیوع استفاده از این وسیله در حالی است که طبق قانونی که در سال 1373 به تصویب رسیده است؛ تولید، توزیع و استفاده از تجهیزات ماهواره جرم شمرده شده است. باید دید تصویب این قانون تا چه میزان بر جلوگیری از گسترش ماهواره تاثیرگذار بوده است؟
قانون مسکوت نداریم
قوانین مسکوتی اصطلاحی است که در مورد قوانینی استفاده می‌شود که با وجود اعتبار قانونی اجرا نمی‌شوند. معمولا گفته می‌شود چون این قوانین با عرف جامعه سازگاری ندارد و از سوی جامعه پذیرفته نشده است، اجرای آن با مشکلات زیادی همراه است و عواقب بدی دارد به همین دلیل اجرا نمی شود. اما باید دقت شود که «کثرت» گرایش مردم یا کثرت ارتکاب به یک فعل از ناحیه مردم، به هیچوجه دلیلی بر درستی آن به لحاظ عقل و شرع نیست. چه بسا در جوامع بسیاری اکثریت مردم مبتلا به ناهنجاری‌هایی چون شرابخواری، قمار، آدم‌کشی، سقط جنین و ... (مثل اروپا و آمریکا) باشند، ولی قبح کار نفی نمیشود. لذا چه همه مردم مرتکب شوند و چه هیچ کس رغبتی نشان ندهد، نفع یا ضرر عقلانی و نیز حلال و حرام خداوند تغییر نمی‌یابد. در نتیجه ملاک «حکم» همان حلال و حرام خداوند و خیر و شر عقلانی است و نه کثرت یا قلت طرفداران یا مخالفان.اگر از جوانب اجتماعی قضیه و تبعات فرهنگی آن گذر کنیم، این پدیده طبق «قانون ممنوعیت به کارگیری تجهیزات ماهواره‌ای» جرم‌انگاری شده است.
سابقه قانونگذاری
ماهواره از جمله فناوری‌های رسانه‌ای است که با ورود به کشوردر سال ۷۳ با قانون ممنوعیت استفاده مواجه شد.این در حالی است که پس از گذشت یک دهه و مشاهده شمار زیادی دستگاه دریافت تصاویر ماهواره‌ای بر پشت بام خانه‌ها در شهرهای کوچک و بزرگ، این قانون همچنان به قوت خود باقی است و مجوز استفاده از تجهیزات گیرنده برنامه‌های تلویزیونی ماهواره‌ای فقط به سازمان‌ها و دستگاه‌های دولتی تعلق می‌گیرد.بحث در مورد ممنوعیت استفاده از گیرنده‌های ماهواره‌ای از آغاز دهه 70 آغاز شد. بر همین اساس و طی سال‌های 72 و 73 قانونی در مجلس شورای اسلامی به تصویب رسید که براساس آن متخلفان استفاده‌کننده از تجهیزات ماهواره‌ای به پرداخت جریمه‌ای 300 هزار تومانی محکوم می‌شدند، اما این قانون که در پی افزایش دیش‌های 190 سانت موجود در پشت‌بام‌خانه‌ها و دستگاه‌های گیرنده آنالوگ اجرا شد، به‌تدریج و با روی کار آمدن مجلس ششم تا حدودی کمرنگ شد. اما در سال 81 بار دیگر موضوع ممنوعیت به‌کارگیری گیرنده‌های ماهواره‌ای مورد توجه نمایندگان مجلس قرار گرفت و در هفتم آذر همان سال مجلس شورای اسلامی اقدام به اصلاح بخش‌هایی از طرح قانون ممنوعیت به‌کارگیری تجهیزات دریافت از ماهواره کرد که این طرح پس از بررسی از تصویب گذشت.این قانون همچنان درحال اجرا بود که سرانجام یک بار دیگر نمایندگان مجلس هفتم با ارائه طرح 11 ماده‌ای «استفاده‌مدیریت شده از ماهواره» خواستار ایجاد تغییراتی در قوانین قبلی شدند.
حرمت شرعی ماهواره
راجع به «ماهواره» یا هر ابزار و تکنولوژی دیگری در مورد چگونگی استفاده از آنها باید به چند نکته دقت شود. اول آنکه معمولا در ذات هیچ تکنولوژی یا ابزاری حرمتی قرار ندارد، مگر آن که صرفاً برای حرام ساخته شده باشد و هیچ استفاده حلالی از آن معمول نباشد. پس عمده جنبه حرمت استفاده از اشیای متفاوت، به چرایی، نحوه و نتیجه استفاده از آن برمی‌گردد. پس اصل بر این است که در ذات استفاده از ماهواره نیز هیچ اشکالی نیست، بلکه حرمت به استفاده سوء و مضر از آن برمی‌گردد.حرمت استفاده از ماهواره نیز در همین حد است. یعنی در اصل ماهواره حرمتی نیست، اما این وسیله (در مصرف عمومی و نه تخصصی) بیش از آن که عامل اطلاع‌رسانی باشد، عامل ترویج فساد و فحشا است و هیچ امکانی برای کنترل شخصی یا حکومتی استفاده از آن وجود ندارد. تمامی حملات تبلیغاتی، سایبری و ضد فرهنگی شیوع فساد و فحشا و تغییر فرهنگ نیز از همین طریق است. به خاطر همین بعضی از مراجع بزرگوار تقلید حرمت استفاده از ماهواره را مشروط به استفاده‌های غیرمشروع از آن کرده‌اند.
مقابله با ترویج ماهواره
قانون ممنوعیت به کارگیری تجهیزات ماهواره‌ای بیان می‌دارد که استفاده و نگهداری از تجهیزات ماهواره‌ای جرم است و تمام وسایل مربوط به آن باید جمع شود.طبق این قانون وزارت کشور موظف است با استفاده از نیروهای انتظامی و یا نیروی مقاومت بسیج در اسرع وقت نسبت به جمع‌آوری تجهیزات دریافت از ماهواره اقدام کند.همچنین وزارت کشور موظف است با هماهنگی وزارت اطلاعات با وسایل ممکن نسبت به جلوگیری از ورود و توزیع تجهیزاتی که صرفا برای‌دریافت از ماهواره مورد استفاده قرار می‌گیرد اقدام کند و ضمن توقیف وسایل فوق، عاملان آن را با وسائل توقیفی به مراجع صالحه قضایی معرفی کند.البته باید دقت داشت که مبارزه و تقابل فیزیکی با این ناهنجار را نمی‌توان تنها راه‌حل دانست. همان‌طوری که شایع است قطعا پیشگیری کم‌هزینه‌تر و راحت‌تر از درمان است. برای همین باید از لحاظ فرهنگی آن‌گونه در جامعه فضاسازی شود که اقبال مردم به سمت این‌چنین وسایلی کمتر شود. البته همان‌طوری که ذکر شد قطعا استفاده از ماهواره فوایدی هم دارد و برنامه‌های بسیار مفیدی از آن پخش می‌شود اما باید دید که استفاده غالب از آن به چه گونه است.در همین راستا طبق قانون ممنوعیت به کارگیری تجهیزات ماهواره‌ای تمام دستگاه‌های فرهنگی کشور موظفند اثرات مخرب استفاده از برنامه‌های منحرف‌کننده را در جامعه تبیین کنند.وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به عنوان اصلی‌ترین متولی فرهنگی کشور با همکاری وزارت پست و تلگراف و تلفن(ارتباطات و فناوری اطلاعات) و سازمان‌های ذیربط موظف است با استفاده از اهرم‌های حقوقی و بین‌المللی در جهت حراست از مرزهای فرهنگی کشور و حفظ کیان خانواده علیه برنامه‌های مخرب و مبتذل ماهواره اقدام لازم را انجام دهد.در ضمن، تمام دستگاه‌های فرهنگی کشور مکلفند قبل از تصویب بودجه سالانه کل کشور، طرح های لازم پیشنهادی خود را جهت مقابله با تهاجم فرهنگی و تبیین اثرات مخرب برنامه‌های منحرف‌کننده ماهواره به سازمان برنامه و بودجه ارائه کنند تا این موارد در بودجه سالانه منظور شوند. البته در این قانون در کنار تمام تمهیداتی که برای اصلاح فرهنگی متخلفان در نظر گرفته شده است، مجازاتی هم در درجه اول برای تولید و توزیع‌کنندگان این وسایل و در درجه بعدی برای استفاده‌کنندگان تعیین شده است. در قانون آمده است: «واردکنندگان، تولیدکنندگان و توزیع‌کنندگان تجهیزات دریافت از ماهواره علاوه بر ضبط و مصادره اموال مکشوفه توسط دادگاه‌ها به‌مجازات 10 تا یکصد میلیون ریال محکوم می‌شوند. استفاده‌کنندگان از تجهیزات دریافت از ماهواره علاوه بر ضبط و مصادره اموال مکشوفه به مجازات نقدی از یک میلیون تا سه میلیون ریال‌محکوم می‌شوند. حمل، نگهداری، نصب و تعمیر تجهیزات دریافت از ماهواره ممنوع و مرتکبان به مجازات نقدی از یک تا پنج میلیون ریال محکوم‌می‌شوند».
چگونگی دریافت مجوز
گفتنی است مطابق با ماده یک قانون «ممنوعیت به کارگیری تجهیزات دریافت ماهواره» مصوبه۲۰ بهمن ماه سال ۷۳ مجلس شورای اسلامی، توزیع و استفاده از تجهیزات دریافت از ماهواره جز در مواردی که قانون تعیین کرده است ممنوع است.در زمان حاضر مجوز استفاده از تجهیزات دریافت از ماهواره مطابق با ماده یک آیین نامه اجرایی مصوب هیات وزیران مورخ ۹ فروردین ماه سال ۱۳۷۴، توسط وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و با نظرخواهی از وزارتخانه‌های پست، تلگراف و تلفن (ارتباطات و فناوری اطلاعات) و اطلاعات صادر خواهد شد. در ماده ۱۴آیین‌نامه ممنوعیت استفاده از تجهیزات دریافت از ماهواره آمده است که دستگاه‌ها و سازمان‌ها می‌توانند با ذکر دلایل توجیهی به‌امضای بالاترین مقام اجرایی خود برای استفاده از تجهیزات گیرنده برنامه‌های تلویزیونی ماهواره‌ای از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی درخواست مجوز کنند.در ماده ششم قانون مذکور تاکید شده است: دستگاه‌های صدا و سیما، پست و تلگراف و تلفن (ارتباطات و فناوری اطلاعات) و سازمان‌های وابسته از شمول این قانون مستثنی هستند.
مقررات بین‌المللی در مورد ماهواره‌های تلویزیونی
در محیط بین‌المللی نیز مقررات‌گذاری برای استفاده بین‌المللی از تلویزیون‌های ماهواره‌ای به صورتی که امروزه مشاهده می‌شود نابسامانی‌های متعددی دربردارد. پیش از هر چیز باید گفت که با تحولات تکنولوژیکی اخیر، دیگر مقررات‌گذاری فنی پخش تلویزیونی ماهواره‌ای قابل اجرا نیست. علاوه بر این، برای مقررات‌گذاری جهت کنترل محتوای برنامه‌های پخش شده به وسیله تلویزیون‌های فرامرزی نیز هیچ اقدامی صورت نگرفته است و در این زمینه خلاء وجود دارد. در حال حاضر یک متن حقوقی بین‌المللی درباره طرز بکار گرفتن ماهواره‌های تلویزیونی برای کشورهای فرستنده و همچنین کشورهای دریافت‌کننده برنامه‌ها وجود ندارد. البته چند متن حقوقی را که قابل اعمال در این زمینه هستند می‌توان برشمرد: ابتدا باید متن‌هایی را که به صراحت به ماهواره‌ها اختصاص دارند اما به سبب فقدان قدرت آمره اعمال‌ناپذیر هستند را نام برد.اعلامیه مربوط به اصول راهنمای استفاده از پخش برنامه‌های تلویزیونی به وسیله ماهواره برای جریان آزاد اطلاعات و گسترش آموزش و توسعه مبادلات فرهنگی مصوب سال 1972 کنفرانس عمومی یونسکو و قطعنامه شماره 92/37 مجمع عمومی ملل متحد مصوب 10 دسامبر 1982 که اصول مربوط به استفاده دولت‌ها از ماهواره‌های پخش مستقیم بین‌المللی را به پیوست دارد از این گونه‌اند. قواعد کلی مندرج در این دو متن دارای دامنه عمل حقوقی نیستند. در واقع باید یادآوری کرد که همه اعلامیه کنفرانس عمومی یونسکو و هم قطعنامه شمار 92/37 مجمع عمومی ملل متحد هر دو با قهر و مخالفت اکثریت قریب به اتفاق کشورهای توسعه یافته غربی روبرو شده بودند و تنها آرای موافق کشورهای سوسیالیستی آن زمان و کشورهای در حال توسعه را به دست آورده بودند. دومین مقوله قابل اعمال درباره ماهواره‌ها، شامل متن‌های دارای قدرت آمره است که بدون آنکه به صراحت به ماهواره‌ها مربوط باشند می‌توانند در مورد آنها بکار برده شوند.سرانجام سومین مقوله قواعد قابل یادآوری در این مورد شامل متن‌هایی است که به طور مستقیم به ماهواره‌ها مربوط نمی‌شوند و دارای قدرت الزام‌آور هم نمی‌باشند، اما در عین حال باید در مسایل مربوط به ماهواره‌ها اعمال شوند. اعلامیه جهانی حقوق بشر در این ردیف قرار می‌گیرد.
برچسب ها :
حقوق بشر
, حقوق
, جرم
, خانواده
, حقوقی
, توقیف
, مجازات
, حد
, محکوم
, قانون
, قوانین
, اموال
, تلفن
, ارشاد
, تجهیزات
, حرام
, قانونی
, ضبط
, نفع
, اطلاعات
, سقط جنین
, مراجع
, ردیف
, مسایل
, مجلس
, آیین نامه اجرایی
, نمایندگان مجلس
, مجلس شورای اسلامی
, قرار
, وزارت اطلاعات
, قطعنامه
, جنین
, اروپا
, تصاویر
, قضایی
, آیین نامه
, اصول
, اسلامی
, افزایش
, اعتبار
, دستگاه
, شرع
, انتظامی
, کشور
, طرح
, مردم
, اصلاح
, پرداخت
, توسعه
, اصل
, نظر
, عرف
, بودجه
, علیه
, عمومی
, نیروی
, اجرا
, بدون
, نقدی
, کار
, فناوری
, تحولات
, وزارت
, وزیران
, میلیون
, فساد
, جهانی
, پست
, قواعد
, تغییر
, سازمان
, سال
, گسترش
, مقابله
, اجتماعی
, ریال
, بشر
, ماه
, درجه
, حوزه
, شرعی
, مصرف
, آزاد
, مجمع
, مبارزه
, ماده
, آیین
, برنامه
, فرهنگی
, ضرر
, سوء
, استفاده
, مصوب
, شخصی
, پیشگیری
, ما
, توجه
, نام
, نامه
, دلایل
, ورود
, تقابل
, فنی
, بزرگ
, دولتی
, جامعه
, آموزش
, شورای
, اجرای
, صورت
, متن
, عامل
, تکنولوژی
, شاهد
, صدا
, صادر
, پنج
, اجرایی
, تعیین
, بر
, برخورد
, سقط
, عقل
, اعلامیه جهانی حقوق بشر
, وزارت فرهنگ
, ارشاد اسلامی
, حرمت
, موضوع
, لازم
, نتیجه
, 81
, کل
, مبادلات
, تولید
, ممنوع
