ماده 17-هرگاه در نتیجه فـوت شخصی اعم از فوت واقعی یا فرضی اموالی از متوفی  باقی بماند به شرح زیر مشمول مالیات است :

 

1- درصورتیکه متوفی با وراث یا هر دو ایرانی باشد نسبت به سهم الارت هر یک از وراث از اموال مشمول مالیات بر ارث موضوع ماده 19 این قـانون واقع در ایران یا در خارج از ایران پس از کسر مـالیات برارثـی که بابت آن قسمت از امـوال واقع در خارج ایران به دولت مـحلی که مال در آن واقع  گردیده است پرداخت شده است به نرخ مذکور در ماده 20 این قـانـون .

 

2- در صورتیکه متوفی و وراث هر دو ایرانی مقیم خارج از ایران باشند سهم الارث هر یک از وراث از اموال و حقوق مالی متوفی که در ایران موجود است به نرخ مذکور در ماده 20 این قـانون و نسبت به آن قسمت که در خارج از ایران وجود دارد پس از کسرمـالیات بر ارثی که از آن بابت به دولت محل وقوع ما پرداخت شده است به نرخ بیست وپنج درصد.

 

3- در مورد اتبـاع خارجی وسایر موارد نسبت به آن قسمت از اموال و حقوق مالی متوفی که در ایران موجود است کلاً مشمول مـالیات به نرخ مذکور در ماده 20 این قـانون برای وراث طبقه دوم .

 

ماده 18-وراث از نظر این قانون به سه طبقه تقسیم می شوند :

 

1- وراث طبقه اول که عبارتند از : پدر ، مادر ، زن ، شوهر ، اولاد و اولاد اولاد .

 

2- وراث طبقه دوم که عبارتند از : اجداد ، برادر ، خواهر و اولاد آنـها .    

 

3- وراث طبقه سوم که عبارتند از : عمو ، عمه ، دایی ، خاله و اولاد آنها .

 

ماده 19-اموال مشمول مالیات بر ارث عبارتست از کلیه ماترک متوفی واقع در ایران یا خارج از ایران اعم از منقول و غیر منقول و مطالبات قـابل وصول وحقوق مـالی پس از کسر هزینه کفن و دفن در حدود عرف و عادت و واجبات مالی و عبـادی در حدود قواعد شرعی و دیون محقق متـوفی .

 

تبصره - بدهی که متوفی به وراث خود دارد در صورتیکه مستند به مدارک قانونی بوده و اصالت آن  مورد تـایید هیات حل اختلاف مالیاتی قرار گیرد قابل کسر از ماترک خواهد بود. در مورد مهریـه و نفقه ایام عده تایید هیات مذکور لازم نیست و در مورد وراث طبقه دوم و سوم کسر دیون منوط به آن است که متوفی تا تاریخ فوت خود دارای وراث از طبقه ماقبل حسب مورد بوده باشد .

 

ماده 20 –از سهـم الارث هر یـک از وراث طبقـه اول مبلـغ سـی میـلیـون   (000/000/30 ) ریال به عنوان معافیت کسر و مازاد به نرخهای مذکورمشمول مـالیات می باشد . معـافیت مذکور برای هر یک از وراث طبقه اول که کمتر از بیست سـال سن داشته یا محجور یا معلول از کار افتاده باشند مبلغ  پنجاه میلیون ( 000/000/50 ) ریـال خـواهد بـود .

 

جدول مالیات بر ارث در پایین صفحه درج شده است .

 

ماده 21-اموالی که جز ماترک متوفی باشد و تا یک سال پس از قطعیت مالیات و غیر قابل رسیدگی بودن پرونده امردر مراجع مـالیاتی طبق قوانین یا احکام خاص مالکیت آنـها سلب ویا به موجب گواهـی سازمان ذیربط بلاعوض در اختیار وزارتـخانه ها،موسسه های دولتی ، شهرداریها ، نهادهای انقلاب اسلامی یا شرکتهایی که صد در صد (100% ) سهام آنها متعلق به دولت باشد قرار گیرد، از مشمول مـالیات بر ارث خارج و در صورتیکه بابت سلب مالکیت عوضی داده شود ارزش آن عوض یا امـوال سلب مالکیت شده هرکدام کمتر است جز اموال مشمول مالیات بر ارث  محسوب و در هر حال چنانچه مالیاتی اضافه پرداخت شده باشد مسترد خواهد شد . حکم این ماده در مواردی که وراث تمام یا قسمتی از اموال را که جز ماترک باشد به طور رایگـان به یکی از اشخاص مذکور در مـاده ( 2 ) این قـانون واگذار کنند نیز جـاری است .

 

ماده 22-درصورتیکه به موجب رای هیات حل اختلاف مـالیاتی مطالبات متـوفی غیر قابل وصول تشخیص داده شود ، مطالبات مذکور جز ماترک منظور نمی شود و اگر مـالیات آن قبلاً وصول شده باشد مسترد خـواهد شد ودر صورت وصول احتمالی این گونه مطالبات ورثه ملزم به پرداخت مالیات متعلق خواهد بود. در هر صورت وزارت امور اقتصادی ودارایی از نظر تامین مالیات متعلق می تواند به عنوان ثـالث در دعوی مربوط شرکت و یا راساً اقامه دعوی نماید .

 

ماده 23- خذف شد .

 

 ماده 24- اموال زیر از مشمول مالیات این فصل معاف است :

 

1- وجوه بازنشستگی و وظیفه و پس انداز خدمت و مزایای پایان خدمت مطالبات مربوط به خسارت اخراج ، باز خرید خدمت و مرخصی استحقـاقی استفاده نشده وبیمه های اجتماعی ونیز وجوه پرداختی توسط موسسات بیمه یا بیمه گذارویا کارفرما از قبیل بیمه عمر،خسارت فوت و همچنین دیـه و مانند آنـها حسب مورد که یک جا و یا به طـور مستمر به ورثـه متـوفی پرداخت می گردد .

 

2- امـوال منقول متعلق به مشمولین بند 4 ماده 39 قرارداد وین مورخ فروردین 1340و ماده ( 51 ) قرارداد وین مورخ اردیبهشت ماه 1342 وبند ( 4 ) ماده ( 38 )قرارداد وین مورخ اسفند ماه 1353 با رعایت شرایط مقرر در قرارداد مزبور با شرط معامله متقابل .

 

3- اموالی که برای سازمانـها و موسسه های مذکوردر ماده ( 2 ) این قـانون مورد وقف یا نذر یا حبس واقع گردد به شرط تایید سازمانها و موسسه های مذکور .

 

4- هشتاد درصد ( 80% ) اوراق مشارکت وسپرده های متـوفی نزد بـانکهای ایـرانی وشعب آنها در خارج از کشور و موسسه های اعتباری غیر بانکی مجاز ، همچنین پنجاه درصد ( 50% ) ارزش سهام متوفی در شرکتهایی که سهام آنها طبق قانون مربوط در بورس پذیرفته شده باشد وچهل درصد(40%)ارزش سهام یا سهم الشرکه متوفی درسایر شرکتها ونیز چهل درصد(40%)ارزش خالص دارایی متوفی در واحدهای تولیدی،صنعتی،معدنی و کشاورزی .

 

 ماده 25-وراث طبقات اول ودوم نسبت به اموال شهـدای انقـلاب اسلامی مشمول مالیات بر ارث موضوع این فصل نخواهند بود .

 

احراز شهادت برای استفاده از مقررات این ماده منوط به تایید یکی ازنیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران و یا بنیاد شهید انقلاب اسلامی حسب مورد می باشد .

 

 ماده 26-وراث ( منفردا یا مجتمعا ) یا ولی یا امین یا قیم یا نماینده مخصوصی که از طرف سازمان امـور مالیاتی کشور تهیه می شود حاوی کلیه اقلام ماترک با تعیین بهای زمان فوت و تصریح مطالبـات وبدهی هایی که طبق مقررات این فصـل قـابل احتساب هستند به ضمیمه مدارک زیر به اداره امور مالیاتی صلاحیت دار تسلیم و رسید دریافت دارند .

 

1- رونوشت یا تصویر گواهی شده اسناد مربوط به بدهی و مطالبات متوفی .

 

2- رونوشت یاتصویرگواهی شده کلیه اوراقی که مثبت حق مالکیت متـوفی نسبت به اموال و حقـوق مالی است .

 

3- در صورتیکه اظهار نامه از طرف وکیل یا قیم یا ولی داده شود رونوشت یا تصویر گواهی شده وکالت نامه یا قیم نامه .

 

4- رونوشت یا تصویر گواهی شده آخرین وصیت نامه متوفی اگر وصیت نامه موجود باشد .

 

تبصره –تسلیم اظهارنـامه با مشخصات مذکور از طرف یکی از وراث ، سالب تکلیف سایر ورثه می گردد .

 

 ماده 27-اداره امـور مالیاتی صلاحیت دار درمورد ارث ، اداره امور مالیاتی است که آخرین اقامتگاه قانونی متوفی در محدوده آن واقع شده است و اگر متوفی در ایران مقیم نبوده اداره امـور مالیاتی مربوط در تهران خواهد بود .

 

تبصره –اقامت از نظر این قانون تابع تعاریف مقرر در قانون مدنی می باشد .

 

 ماده 28-مشمولین مالیات برارث مکلفند مالیات متعلق را براساس اظهار نامه تا سه ماه پس از انقضای مهلت  تسلیم اظهارنامه به رسم علی الحساب پرداخت ورسید دریافت دارند.

 

 تبصره –اداره امـور مالیاتی مربوط مکلف است پس از رسیدگی وقطعی شدن مالیات و پرداخت آن مفاصا حساب مالیاتی راحداکثر ظرف مهلت یک هفته طبق مقررات این قـانون صادر و به ذی نفع تسلیم نماید .

 

ماده 29-سـازمان امـورمالیاتی کشور مکلف است به منظور اجرای صحیح مقررات مالیات بر ارث ، دفتر مرکزی ارث را در تهران تشکیل دهد .

 

ادارات امور مالیاتی مکلف اند اظهارنامه های دریافتی را ظرف مدت یک هفته پس از دریافت به دفتر مذکور ارسال نمایند . دفتر مرکزی ارث  اظهارنامه های واصله را ثبت و ممهور و ظرف یک ماه جهت اقدامات قانونی بعدی به اداره امور مالیاتی مربوط اعاده خواهد نمود .

 

در صورتیکه برای یک متـوفی اظهارنـامه های متعـددی واصل شده باشد، دفتـر مرکزی ارث اظهارنامه های مذکور را به اداره امـور مـالیاتی که اولین اظهارنامه را به دفتر مزبـور فرستاده است ارسال ومراتب را به سایر ادارات امور مالیاتی ذی ربط خواهد نمود .

 

 ماده 30– اداره امور مالیاتی مربوط مکلف است اظهارنامه مؤدیان را طبق مقررات این فصل رسیدگی و ارزش اموال را تشخیص و به شرح زیر عمل کند:

الف – درصورتی که جمع ارزش اموال مشمول مالیات اظهار شده در اظهارنامه با ارزش تعیین شده همان اموال توسط اداره امور مالیاتی بیش از 15 درصد اختلاف نداشته باشد، اظهارنامه را قطعی تلقی و مراتب را ظرف شش ماه به مؤدی ابلاغ نماید.

ب – در صورتی که اختلاف بیش از 15 درصد باشد و همچنین در مواردی که وراث یا نماینده قانونی آن ها و سایر کسانی که طبق مقررات این قانون مکلف به دادن اظهارنامه هستند از تسلیم اظهارنامه خودداری کنند یا در اظهارنامه قسمتی از اموال را ذکر ننمایند مالیات متعلق را بر طبق مقررات این قانون تشخیص و به مؤدی ابلاغ کند.

تبصره – هرگاه وراث ظرف یک ماه از تاریخ اخطار کتــــــبی ممیز مالیاتی از ارایه اموال به منظور ارزیابی خودداری نمایند ممیز مالیاتی نسبت به تعیین بهای اموال راساً اقدام خواهد نمود.

ماده 31– اداره امور مالیاتی مکلف است پس از تسلیم اظهارنامه از طرف وراث یا نماینده قانونی آن ها در صورت درخواست کتبی ظرف مدت یک هفته گواهی نامه متضمن رونوشت مصدق ریز ماترک را که در اظهارنامه نوشته شده صادر و به مؤدی تسلیم نماید. این گواهی نامه فقط از نظر صدور برگ حصر وراثت معتبراست رسیدگی به تقاضای حصر وراثت در دادگاه ها موکول به ارایه گواهی نامه مذکور در این ماده خواهدبود و مدیران دفتر دادگاه های صادر کننده تصدیق حصر وراثت موظف اند رونوشت گواهی شده آن را ظرف 15 روز از تاریخ صدور به اداره امور مالیاتی محل بفرستند.

ماده 32– مأخذ ارزیابی املاک اعم از عرصه یا اعیان، ارزش معاملاتی ملک با رعایت تبصره (1) ماده (59) این قانون در زمان فوت بوده و مأخذ ارزیابی سایر اموال و حقوق مالی متوفی، ارزش آن ها در تاریخ فوت خواهد بود.

تبصره 1 – اثاث البیت محل سکونت از نظر مالیاتی جزو ماترک متوفی محسوب نخواهد شد.

تبصره 2 – در مورد ساختمان هایی که با توجه به نوع مصالح یا طـــرز معماری خاص دارای ارزش فوق العاده هستند ارزش معاملاتی اعیانی ملاک نبوده و ممیز مالیاتی مکلف است در این مورد و همچنین در ارزیابی جواهر و اشیا نفیس از نظر کارشناس یا کارشناسان و متخصص یا متخصصین ذیربط در وزارتخانه ها و مؤسسات وابسته به دولت یا نهادهای انقلاب اسلامی استفاده کند.

تبصره 3 – در مواردی که منفعت مال مورد وصیت یا نذر واقع می شود و همچنین در حبس چنانچه پس از انقضای مدت، اصل مال عاید وراث شود ارزش مال مورد وصیت و نذر و حبس به تاریخ حین الفوت مورث یا رعایت مسلوب المنفعه بودن آن تقویم و به سهم الارث وراثی که مال عاید آن ها می شود اضافه و مشمول مالیات بر ارث خواهد بود.

تبصره 4 – حقوق ناشی ازعقود اجاره به شرط تملیک با بانک ها نسبت به عرصه واعیان املاک براساس ارزش معاملاتی حین الفوت متوفی محاسبه خواهدشد.

ماده 33– مأموران کنسولی ایران در خارج از کشور موظف اند ظرف مدت سه ماه از تاریخ اطلاع از وقوع فوت اتباع ایرانی مراتب را ضمن ارسال کلیه اطلاعات در مورد ماترک آنان اعم از منقول یا غیر منقول وا قع در کشور محل مأموریت خود، با تعیین مشخصات و ارزش آنها، از طریق وزارت امور خارجه به وزارت امور اقتصادی و دارایی اعلام نمایند.

تبصره – آیین نامه اجرایی این ماده ظرف شش ماه از تاریخ تصویب این قانون توسط وزارتخانه های امور اقتصادی و دارایی و امور خارجه تهیه و به تصویب هیأت وزیران خواهد رسید.

ماده 34– بانک ها و شرکت ها و مؤسسات و اشخاصی که اموالی از متوفی نزدخود دارند مکلف اند ظرف یک ماه از تاریخ اطلاع از فوت صورت آن اموال اعم از وجوه نقد یا سفته یا جواهر و نیز مقدار سهام الشرکه متوفی را تنظیم و به اداره امور مالیاتی محل تسلیم نمایند، همچنین موظف اند در صورت مراجعه اداره امور مالیاتی، دفاتر و اسناد مورد نیاز را برای رسیدگی در اختیار آن ها بگذارند.

ماده 35– ادارات ثبت اسناد و املاک موقعی که مال غیر منقول را به اسم وراث یا موصی له ثبت می نمایند، همچنین کلیه دفاتر اسناد رسمی در موقعی که می خواهند تقسیم نامه یا هر نوع معامله وراث راجع به ماترک را ثبت کنند، باید گواهی نامه اداره امور مالیاتی صلاحیت دار را مبنی بر عدم شمول مالیات یا این که مالیات متعلق کلاً پرداخت یا ترتیب یا تضمین لازم برای پرداخت آن داده شده است مطالبه نمایند و قبل از ارایه این گواهی نامه مجاز به ثبت نیستند.

ماده 36– بانک ها و شرکت ها و مؤسسات و اشخاصی که وجوه نقد یا سفته یا جواهر یا سهام یا سهم الشرکه ویا هر نوع مال دیگر از متوفی نزد خود دارند مجاز نخواهند بود آن را به وارث یا وصی حسب مورد تسلیم و یا به نام آنان ثبت نمایند مگر این که گواهی نامه موضوع قسمت اخیر ماده 35 این قانون ارایه گردد.

ماده 37– درصورتیکه به موجب احکام دادگاه ها براساس حقوق مالی متوفی مالی به ورثه برسد مدیران دفتر دادگاه ها مکلف اند رونوشت حکم را به اداره امور مالیاتی مربوط ارسال دارند تا درصورتی که قبلاً مالیات آن وصول نشده باشد اقدام به مطالبه مالیات گردد. این حکم در مواردی که اسناد و مدارک تازه ای مربوط به دارایی متوفی بدست آید جاری خواهد بود. در صورتی که پس از قطعیت مالیات اسناد و مدارک تازه ای مربوط به بدهی متوفی یا عدم تعلق دارایی به وی ارایه گردد و در محاسبه مالیات مؤثر باشد پرونده امر جهت صدور رأی مقتضی به هیأت حل اختلاف مالیاتی ارسال و طبق رأی هیأت اقدام خواهد شد.

ماده 38– اموالی که به موجب وقف یا حبس یا نذر یا وصیت منتقل می شود، در صورتی که از موارد معافیت مذکور در بند 3 ماده 24 این قانون نباشند و یا مشمول مقررات فصل مالیات بردرآمد اتفاقی نگردد، به شرح زیر مشمول مالیات است:

الف – در مورد وقف و حبس، منافع مال هر سال مشمول مالیات به نرخ مقرر در ماده 131 این قانون خواهد بود.

ب – در نذر و وصیت چنانچه منافع مورد نذر و وصیت باشد، به شرح بند الف فوق و درصورتی که عین مال مورد نذر و وصیت باشد، ارزش مال طبق مقررات این فصل تعیین و یک جا به نرخ مقرر برای وراث طبقه دوم مشمول مالیات خواهد بود.

تبصره 1 – مال مورد وصیت وقتی مشمول مالیات خواهد بود که وصیت با فوت موصی قطعی شده باشد.

تبصره 2 – اداره امور مالیاتی صلاحیتدار در مورد وقف و حبس و نذر و وصیت اداره امور مالیاتی است که محل اقامت متولی یا حبس و نذرکننده یا موصی در محدوده آن واقع است و در صورتی که افراد مذکورمقیم ایران نباشند اداره امور مالیاتی مربوط در تهران خواهد بود.

تبصره 3 – دفاتر اسناد رسمی و ادارات ثبت اسناد و محاکم دادگستری و سازمان حج و اوقاف و امور خیریه و اداره سرپرستی صغار و محجورین و همچنین بانک ها و سایر مؤسسات مجاز نخواهندبود به مفاد وصیت نامه ای ترتیب اثر دهند مگر این که گواهینامه اداره امور مالیاتی مبنی بر اینکه وصیت نامه مذکور از طرف وصی یا وراث به اداره امور مالیاتی صلاحیت دار تسلیم شده است، ارایه گردد.

ماده 39– درمورد وقف، متولی و در مورد حبس و نذر، حبس و نذر کننده و در مورد وصیت، وصی مکلف اند حداکثر ظرف مدت سه ماه از تاریخ وقوع عقد یا فوت موصی، حسب مورد، اظهارنامه ای روی نمونه ای که از طرف سازمان امور مالیاتی کشور تهیه می شود حاوی مشخصات و ارزش مال مورد وقف و حبس یا نذر یا وصیت به انضمام اسناد مربوطه به اداره امور مالیاتی صلاحیت دار تسلیم و رسید دریافت دارند و همچنین در صورتی که مورد از مصادیق بند الف ماده 38 این قانون باشد، مالیات منافع هر سال را تا آخر تیر ماه سال بعد و چنانچه مورد از مصادیق قسمت اخیر بند ب ماده مزبور باشد، مالیات متعلق را حداکثر ظرف مدت سه ماه از تاریخ انقضای مهلت تسلیم اظهارنامه پرداخت کنند و یا از تسهیلات مذکور در موارد 40 و 41 این قانون استفاده نمایند.

تبصره – در مواردی که موضوع وقف یا حبس یا نذر یا وصیت از مصادیق بند 3 ماده 24 این قانونی یا مشمول مقررات فصل مالیات بر درآمد اتفاقی باشد متولی، یا حبس و نذرکننده یا وصی حسب مورد مکلف اند مشخصات اموال مورد وقف یا حبس یا نذر یا وصیت و مشخصات ذینفع را روی نمونه ای که از طرف وزارت امور اقتصادی و دارایی تهیه می شود درج و حداکثر ظرف سه ماه از تاریخ وقوع عقد یا فوت موصی به اداره امور مالیاتی صلاحیت دار تسلیم و رسید دریافت دارند.

ماده 40– در صورتی که مشمولان مالیات این فصل قادر به پرداخت تمام یا قسمتی از مالیات خود نباشد سازمان امورمالیاتی کشور می تواند با اخذ تضمین معتبر قرار تقسیط آن را تا مدت سه سال از تاریخ قطعی شدن مالیات متعلق بدهد و در صورتی که دادن تضمین تقسیط برای وراث مقدور نباشد می توانند طبق ماده 41 این قانون عمل کنند.

ماده 41– سازمان امور مالیاتی کشور می تواند درصورتیکه جز ماترک، وجوه نقد موجود نباشد به تقاضای کتبی وراث معادل مالیات متعلق، مالی را اعم از منقول یا غیر منقول از ماترک با توافق وراث انتخاب و به قیمتی که مبنای محاسبه مالیات بر ارث قرارگرفته است به جای مالیات قبول کند.

تبصره – در صورتی که در اجرای این ماده مالی به جای مالیات قبول شود انتقال آن به وزارت امور اقتصادی و دارایی مشمول هیچ گونه مالیاتی نخواهد بود.

ماده 42– درصورتی  که جز ماترک متوفی کارخانه یا کارگاه تولیدی یا واحدهای کشاورزی باشد و ارزش سایر اموال متوفی تکافوی مالیات بر ارث متعلق به ماترک را نکند، پس از وصول مالیات از محل سایر اموال نسبت به مازاد مالیات و همچنین در مواردی که ماترک منحصر به کارخانه یا کارگاه تولیدی یا واحدهای کشاورزی باشد سازمان امور مالیاتی کشور مکلف است در صورت تقاضای وراث با تقسیط مالیات در مدت مناسبی موافقت نماید.

ماده 43– درصورتی که بانک ها و شرکت ها و مؤسسات و اشخاصی که مالی از متوفی نزد خود دارند از اجرای مواد 34 و 36 این قانون تخلف نمایند، علاوه براین که تا معادل ارزش مالی که نزد آن ها بوده، با وراث نسبت به پرداخت مالیات و جرائم متعلق مسئولیت تضامنی دارند، مشمول جریمه ای معادل پنج درصد قیمت مال نیز خواهند بود، در مورد بانک ها و شرکت های دولتی و مؤسسات دولتی، متخلف وشرکاء ومعاونان وی در تخلف نیز مسئولیت تضامنی خواهند داشت.

جدول مالیات بر ارث

شرح	طبقـه اول	طبقـه دوم	طبقـه سوم
تا مبلغ 000/000/50 ریـال	5%	15%	35%
تامبلغ 000/000/200 ریـال نسبت به مازاد000/000/50 ریال	15%	25%	45%
تا مبلغ 000/000/500 ریال نسبت به مازاد 000/000/20 ریال	25%	35%	55%
نسبت به مازاد 000/000/50 ریـال	35%	45%	65%