دکتر رضا ولویون، عضو هیات علمی دانشگاه: هیچ تعریفی از عقد شرکت در قانون مدنی وجود ندارد
مشارکت مدنی به معنای درآمیختن سهم‌الشرکه نقدی یا غیرنقدی متعلق به اشخاص حقیقی یا حقوقی متعدد، به نحو مشاع، به منظور انتفاع و طبق قرارداد است. در حقیقت مشارکت مدنی و اختلاف‌های ناشی از آن یکی از دلایل مراجعه افراد به محاکم قضایی محسوب می‌شود؛ در این زمینه با دکتر رضا ولویون، عضو هیات علمی دانشگاه گفت‌وگو کرده‌ایم که در زیر می‌خوانید.
به عنوان نخستین سوال تعریفی از قرارداد مشارکت مدنی ارایه دهید؟
مواد 571 به بعد قانون مدنی در باب شرکت است؛ شرکت‌ها به دو نوع مدنی و تجاری تقسیم می‌شوند. شرکت‌های تجاری مشمول قانون تجارت هستند و به محض ثبت، از شخصیت حقوقی برخوردار می‌شوند اما شرکت‌های مدنی یا مشارکت مدنی تابع قانون مدنی هستند و شخصیت حقوقی ندارند یعنی شرکا با سرمایه نقدی یا غیرنقدی جمع می شوند و با هم مشارکت می‌کنند. در حقیقت سرمایه یا راس‌المال می‌تواند منقول یا غیرمنقول باشد.
ماده 571 قانون مدنی نتیجه عقد شرکت است نه تعریف عقد شرکت؛ قانونگذار هیچ تعریفی از عقد شرکت ارایه نکرده است زیرا مواد این قسمت برگرفته از فقه امامیه است و بیشتر فقهای امامیه اعتقادی به عقد شرکت ندارند و قانونگذار نیز از نظر مشهور فقها پیروی کرده است.
در میان فقهای متاخر مرحوم سید کاظم یزدی طباطبایی در کتاب عروه‌الوثقی در باب شرکت و اقسام آن مواردی را مطرح کرده است و با صراحت می‌گوید که شرکا می‌توانند عقد شرکت مستقلی بدون امتزاج و اختلاط سرمایه ایجاد کنند.
اگرچه قانونگذار در هیچ قسمتی از قانون مدنی به صراحت نامی از عقد شرکت نیاورده است ولی مفسران می‌گویند منظور از شرکت، عقد شرکت است.
بر اساس نظر عده‌ای از فقها، عقد شرکت وجود دارد اما باید پایه آن امتزاج سرمایه‌ها باشد، این در حالی است که بر اساس نظر حقوقدانان مدرن امروزی شرکا می‌توانند عقد شرکت مدنی را بدون امتزاج سرمایه‌ها منعقد کنند.
قرارداد مشارکت مدنی چه ویژگی‌هایی دارد؟
عقد شرکت یک عقد بانام و معین است؛ هنگامی که عقد شرکت ایجاد می‌شود نتیجه این عقد، اشاعه است همچنین وقتی عقد شرکت منعقد می‌شود این عقد از باب اشاعه، لازم است اما از جهت دیگر، جایز و قابل فسخ است؛ این عقد همانند عقد مضاربه و از جمله عقود جایز است اما باید گفت که اشاعه این عقد قابل فسخ نیست مگر این که با توافق شرکا، تقاضای تقسیم به معنای عام شود.
در مواد قانون مدنی آمده است که شرکت به دو نوع «عقد شرکت» و «شرکت غیرعقدی» تقسیم می‌شود. از جمله اقسام شرکت غیرعقدی می‌توان به شرکت غیرعقدی ناشی از عقد بیع و شرکت غیرعقدی ناشی از ارث که شرکتی قهری است و اراده اشخاص در ایجاد آن دخالتی ندارد، اشاره کرد.
عقد شرکت و شرکت غیرعقدی چه تفاوت‌هایی با هم دارند؟
هنگامی که عقد شرکت ایجاد شد، نسبت به سرمایه، اشاعه صورت می‌گیرد و در این نوع عقد شرکت، تصرف هر یک از شرکا در مال، مجاز است اما در شرکت غیرعقدی، تصرف مادی هر یک از شرکا در مال مشاع، بدون اذن همه شرکا جایز نیست همچنین هرگاه عقد شرکت توسط یکی از شرکا فسخ شود، تبدیل به یک شرکت غیرعقدی می‌شود.
نحوه تنظیم مشارکت مدنی چگونه است؟
در عقد شرکت طرفین به مقدار سرمایه خود اشاره و میزان سهام را ذکر می‌کنند؛ اگر دو نفر بخواهند یک عقد شرکت منعقد کنند، در صوتی که به مقدار سرمایه اشاره نشود، اصل بر بالمناصفه خواهد بود مگر این که خلاف آن به اثبات برسد.موضوع شرکت نیز مختلف بوده و این پایه و اساس عقد شرکت است که اهمیت بسیار دارد.
این موضوع نیز باید مورد توجه قرار گیرد که بیشتر فقها قایل به عقد مستقلی به نام عقد شرکت نبودند اما بعدها به نوعی ارفاق کرده و اعلام کردند که عقد شرکت نیز خواهیم داشت اما قبل از عقد شرکت، لازم است سرمایه‌ها با هم مختلط و ممزوج شود تا عقد شرکت ایجاد شود.اما همین فقها، تنها شرکت در اموال را پذیرفته و شرکت در اعیان، وجوه و اعمال را باطل می‌دانند.
مشارکت در ساخت چیست؟
مشارکت در ساخت از جمله مصادیق مشارکت مدنی است؛ در این نوع مشارکت مالک و سازنده با هم شریک هستند به این صورت که مالک صاحب زمین است و سازنده، سرمایه گذاری کرده و اقدام به ساخت می‌کند. فقها مشارکت در ساخت و ساز را نیز پذیرفته‌اند چون اموال موضوع اصلی آن است.
در قانون مدنی در باب احکام حتی یک ماده قانونی مستقل که گویای عقد شرکت باشد، وجود ندارد و هر ماده‌ای که وجود دارد، راجع به شرکت‌های غیر عقدی است.
hemayat
برچسب ها :
مشارکت مدنی
, قرارداد
, ساخت
, ساز
, وکیل دادگستری
, سرمایه
, قرارداد مشارکت
, مسکونی
, آپارتمان
, فقه
, دکتر رضا ولویون
, عضو هیات علمی دانشگاه
, عقد شرکت
, قانون مدنی
, مشاع
, مزج
