جزییات مربوط به مقررات آپارتمان نشینی

دکتر فرهاد پروین، عضو هیات علمی دانشگاه علامه طباطبایی در گفت‌‌وگو با «حمایت» تشریح کرد؛

جزییات مربوط به مقررات آپارتمان نشینی

 

با توسعه شهرنشینی و به تبع آن آپارتمان‌نشینی، روابط جدیدی شکل گرفت. مجاورت واحدها، محل‌های مشاع، و تقابل فرهنگ‌های مختلف، قانونگذار را مجبور به وضع مقررات جدید کرد تا برای این روابط جدید، نظم جدیدی تعریف کند و مشکلات ناشی از آپارتمان‌نشینی را حل کند. این مقررات به تدریج و با توسعه یافتن زندگی شهری با تغییراتی همراه شد. به مجموعه مقرراتی که در زمینه آپارتمان‌نشینی وجود دارد، حقوق آپارتمان‌نشینی می‌گویند. برای بررسی این حقوق با دکتر فرهاد پروین، عضو هیات علمی دانشکده حقوق دانشگاه علامه طباطبایی گفت‌و گو کرده‌ایم که در ادامه می‌خوانید.

در خصوص آپارتمان نشینی در جلد اول قانون مدنی 1307 در مواد 109 تا 135 در بیان احکام و آثار املاک نسبت به املاک مجاور، موادی مثل مواد 125، 26 و 127 وجود دارد که در خصوص آپارتمان‌نشینی قابل استفاده است. مثلاً ماده 125 قانون مدنی می‌گوید:‌ «هرگاه طبقه تحتانی مال کسی باشد و طبقه فوقانی مال دیگری، هر یک از آنها می‌تواند به طور متعارف در حصه اختصاصی خود تصرف کند...» مقررات مواد 571 تا 588 قانون مدنی نیز در «احکام شرکت مدنی» تاحدودی قابل استفاده است اما مقررات جامع در این مورد، ‌قانون تملک آپارتمان‌ها مصوب 16 ‌اسفند 1343 با اصلاحات بعدی آن و آیین‌نامه اجرایی قانون تملک آپارتمان‌ها مصوب 8 اردیبهشت 1347 با اصلاحات بعدی آن است. 

در مورد نحوه اداره ساختمان ماده 8 قانون تملک آپارتمان‌ها مقرر کرده است که در مجموعه‌هایی که عده مالکان بیش از 3 نفر باشد «مجمع عمومی مالکین» باید تشکیل شود و مدیر یا مدیرانی را از بین خود یا از خارج از مجموعه انتخاب کنند. طبق ماده 7 آیین‌نامه مذکور مجمع عمومی مالکان باید لااقل هر سال یک بار تشکیل شود. بر اساس ماده 8 آیین‌نامه مذکور، برای رسمیت مجمع، حضور مالکین بیش از نصف مساحت تمام قسمت‌هایی اختصاص ضروری است. در صورت عدم حصول اکثریت مذکور جلسه 15 روز بعد تجدید می‌شود و در این صورت تصمیمات جلسه سوم با اکثریت حاضر معتبر خواهد بود. درباره نحوه دعوت مالکان به مجمع عمومی قانون روش خاصی را توصیه یا الزام نکرده است. طبق ماده 6 آیین‌نامه زمان تشکیل مجمع عمومی مالکین طبق توافق‌نامه بین آنها یا اکثریت مطلق آرا مالکانی است که مالک بیش از نصف مساحت تمام قسمت‌های اختصاصی‌اند. تشریفات و نحوه دعوت به جلسه نیز به عهده توافق‌نامه بین مالکان،‌ نظر اکثریت مطلق آرای مالکانی است که بیش از نصف مساحت تمام قسمت‌های اختصاص را دارا هستند که معمولاً با نصب آگهی در تمام طبقات یا با ارسال نامه سفارشی به همه مالکان انجام می پذیرد. طبق آیین‌نامه درصورت فقدان توافق برای زمان مجمع، زمان تشکیل مجمع با تصمیم حداقل سه نفر از مالکان تعیین خواهد شد. تعداد مدیران باید فرد باشد و مدت مأموریت آنها حداکثر دوسال و قابل تمدید است. 

درباره اختیارات و وظایف مدیر یا مدیران ساختمان، ماده 14 آیین‌نامه قانون تملک آپارتمان‌ها، آنها را مسئول حفظ و اداره ساختمان و اجرای تصمیمات مجمع عمومی مالکین ساختمان دانسته است. از جمله وظایف قانونی مدیر یا مدیران ساختمان بیمه‌کردن ساختمان در مقابل آتش سوزی، استخدام حداقل یک نفر دربان برای مجموعه‌های بیش از ده واحد آپارتمانی، تعیین سهم هر یک از مالکان از مخارج مشترک ساختمان(حق شارژ)، وصول مطالبات و ادای تعهدات مربوط به مجموعه مسکونی است. 

در اداره مجموعه‌های آپارتمانی، قانونگذار از الگوی شرکت‌های حقوقی برای اداره یک مشارکت مدنی بهره گرفته است و برای مدیر یا مدیران ساختمان اختیار اقدامات اجرایی و حقوقی، در صورت مواجه شدن با امتناع از انجام تعهدات از جانب برخی واحدها،‌ در نظر گرفته است. طبق ماده 10 مکرر قانون تملک آپارتمان‌ها در صورت خودداری مالک یا استفاده‌کننده آپارتمان از پرداخت سهم خود از هزینه‌های مشترک(شارژ ساختمان)، مدیر یا هیات‌مدیره ساختمان با ارسال اظهارنامه با ذکر مبلغ و صورت ریز بدهی،‌ ادای دین را از بدهکار مطالبه می‌کند. در صورت عدم پرداخت ظرف ده روز از تاریخ ابلاغ اظهارنامه، مدیر ساختمان می‌تواند از دادن امکانان مشترک مثل شوفاژ، آب گرم، برق و گاز به مالک ممتنع خودداری کند. در صورت ادامه امتناع از ادای تعهد پرداخت هزینه‌های مشترک، مدیر یا مدیران ساختمان از طریق اداره اجرایی ثبت اسناد یا از طریق مراجع قضایی حق اقدام دارند. طبق تبصره 1 ماده 10 مکرر مذکور، علاوه بر مطالبه خسارات ناشی از عدم پرداخت شارژ ساختمان، شخص ممتنع تا دو برابر مبلغ بدهی به نفع مجموعه ساختمان جریمه می‌شود.در مقررات مربوط به آپارتمان‌نشینی به خاطر روابط همسایگی همچون حقوق خانواده، قانون و آیین‌نامه نمی‌تواند به عنوان معیار اصلی روابط و فصل الخطاب تلقی شود. ترویج فرهنگ آپارتمان‌نشینی و پذیرش محدودیت‌های وارد شده بر آزادی‌های مالکانه سنتی در آپارتمان‌ها و لزوم رعایت حقوق متقابل همسایگی راه گشای اصلی روابط ساکنان آپارتمان‌هاست.